काठमाडौं । गठबन्धनका सहयात्री दलले संघ र प्रदेशको निर्वाचनमा ‘सम्मानजनक’ सिट बाँडफाँट हुनुपर्ने भन्दै मनोवैज्ञानिक दबाब बढाइरहेका बेला कांग्रस नेताहरूले कम्तीमा ६० प्रतिशत सिट लिएर तालमेल गर्न नेतृत्वलाई आग्रह गर्न थालेका छन् ।
कांग्रेस सभापतिसमेत रहेका प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवालाई आफ्नै नेताहरूको माग र सत्ता सहयात्री दलको दाबीअनुसार सिटको तालमेल मिलाउन चुनौतीपूर्ण बनेको छ ।
माओवादी र एकीकृत समाजवादीको एउटा खेमा भित्रभित्रै वामपन्थी दलहरूबीच गठबन्धन गराउने कसरतमा रहेको चर्चा छ । उनीहरूले प्रमुख प्रतिपक्षी एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र दोस्रो तहका नेताहरूसँग अनौपचारिक संवाद चलाइरहेका छन् । माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल र एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपाल हालसम्म यही गठबन्धनको पक्षमा छन् तर उनीहरूले पनि पार्टीभित्रका फरक धारलाई सम्हाल्न सिट तालमेललाई रणनीतिक रूपमा उपयोग गर्न सक्ने कांग्रेस नेताहरूको आशंका छ ।
गठबन्धनलाई अनिवार्य आवश्यकता ठान्दै आएका देउवाले ‘सिट’ मा सम्झौता गर्न सक्ने भन्दै पार्टीका अधिकांश नेताले सय सिटभन्दा तल नझर्न उनलाई सुझाइरहेका छन् । गठबन्धनकै अर्को घटक जनता समाजवादी पार्टी आन्तरिक कलहमा फसेकाले सिट तालमेलको विषयमा प्रवेश गर्नै सकेको छैन । एकीकृत समाजवादीपछि जसपामा मन्त्री फेरबदलको विषय चर्किएको छ ।
कांग्रेस नेताहरूले प्रतिनिधिसभाका १ सय ६५ निर्वाचन क्षेत्रमध्ये ६० प्रतिशत अर्थात् ९९ सिटभन्दा तल झरेर तालमेल नगर्न देउवालाई दबाब दिइरहेका छन् । कांग्रेस नेता रामचन्द्र पौडेल भने गठबन्धन दलहरूको अवस्था सुनिश्चित भएपछि मात्रै सिट संख्याको तालमेलबारे छलफल चल्ने बताए । अहिले गठबन्धनको बैठकमा सिट बाँडफाँटबारे औपचारिक तहबाट प्रस्ताव र छलफल नभएको उनको दाबी छ । ‘गठबन्धनमा रहेको एकीकृत समाजवादीमा के हुने हो, अरू दलमा के हुने हो भन्ने प्रश्न छ, त्यसैले सिट बाँडफाँटबारे छलफल गर्नुअघि गठबन्धनमा रहेका दलहरूको स्थिति सुनिश्चित हुनुपर्यो,’ उनले भने, ‘हाम्रै पार्टीमा पनि कति छोड्न सकिन्छ, कति छोड्न सकिन्न भन्नेबारे अध्ययन गर्न जरुरी छ ।’
बुधबारमात्रै देउवासँग यसबारे छलफल भएको पौडेलले बताए । स्थानीय तह निर्वाचनको समीक्षा र संघको निर्वाचनमा तालमेलबारे संस्थागत धारणा बनाउन पौडेलले तत्काल केन्द्रीय कार्यसमिति बैठक बोलाउन आग्रह गरेका छन् । उनका अनुसार देउवाले असार २० मा बैठक बोलाउने बताएका छन् । ‘मैले शेरबहादुरजीलाई भेटेर निर्वाचन क्षेत्रको अध्ययन गरेपछि मात्रै पोजिसन बनाउन सजिलो हुन्छ भनेको छु,’ उनले भने, ‘अहिले यस विषयमा गठबन्धनको बैठक पनि खासै बसेको छैन ।’
महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माले पार्टीले कम्तीमा ६० प्रतिशत हैसियतका साथ चुनावी तालमेल गर्नुपर्ने बताए । ‘कांग्रेसले दाबी गर्ने भनेको सय सिट हाराहारीमा हो, ६० प्रतिशतभन्दा तल झरेर कांग्रेसले सम्झौता गर्न सक्दैन,’ उनले भने, ‘कसले बढी दिन्छ, त्यतै जाउँला भन्ने सोच गठबन्धनमा रहेका कुनै नेताले राख्नुभएको हो भने त्यसले तीन वर्षअघिकै पीडाको पुनरावृत्ति गर्नेतिर मुलुकलाई धकेल्ने हो ।’
गठबन्धन दलका शीर्ष नेताबीच अनौपचारिक कुराकानीमा कांग्रेसले सय सिटको दाबी अघि सारिसकेको एक नेताले बताए । माओवादीले ५० र एकीकृत समाजवादीले २५ सिट लिनेबारे कुरा भइरहेको उनको भनाइ छ । जसपा सग्लो रहने कि नरहने भन्ने प्रश्नले उसको पोजिसन यकिन हुन सकेको छैन । ‘यी सबै अनौपचारिक तहमा आएका कुराकानी हुन्, कतिपय कुराकानी मनोवैज्ञानिक दबाबमा आएका हुन सक्छन्,’ बालुवाटार स्रोतले भन्यो, ‘गठबन्धन दलमा प्रधानमन्त्री देउवाको मुख्य प्राथमिकता माओवादी छ । केही सिट बढाएरै भए पनि प्रचण्डलाई अन्त जान दिनु हुन्न भन्नेमा उहाँ देखिनुहुन्छ तर त्यही तहमा अन्य दलप्रति उहाँको चासो देखिएको छैन । जसपा विभाजन हुन सक्ने र एकीकृत समाजवादी एमालेसँग मिल्न सक्ने अनुमान बालुवाटारमा चलिरहेकाले पनि हुन सक्छ ।’
माओवादी नेता वर्षमान पुनले सिट संख्या तालमेलबारे सामान्य छलफल मात्रै चलिरहेको बताए । कुन पार्टीले कहाँ कति सिट लिने भन्नेबारे गहिरो छलफल नभएको उनको भनाइ छ । उनका अनुसार गठबन्धन दलले प्रत्यक्षतर्फ जितेका सिट कायम राखेर एमालेले जितेका ८० सिटमा बाँडफाँट गर्ने सैद्धान्तिक कुराकानी भइरहेको छ । ‘त्यसमा सबै पार्टीका शीर्ष नेताहरू हेर्नुपर्यो, बाँकी रहेका सिटमा एक–अर्कालाई लाभ पुग्ने गरी मतभार र स्थानीय अवस्थासमेतको मूल्यांकन गरेर बाँडफाँट गर्नुपर्ने हुन्छ,’ उनले भने, ‘निर्वाचन मिति घोषणा भएपछि यी सबै कुराकानी अघि बढ्छन् । अहिले सामान्य छलफल मात्रै भएको छ ।’ असार मसान्तसम्म निर्वाचनको मिति घोषणा भइसक्ने उनले बताए ।
एकीकृत समाजवादीका महासचिव बेदुराम भुसालले आफूहरूले सिट संख्याको तालमेलबारे प्रस्ताव गठबन्धनमा लगिनसकेको बताए । ‘निर्वाचनको मिति घोषणा भएपछि नै यी सिटका कुरा अघि बढ्लान्, अहिले छलफल भएको र पार्टीबाट प्रस्ताव राखेको अवस्था छैन,’ उनले भने, ‘तालमेल गर्दा सम्मानजनक रूपमै हुनुपर्छ भन्ने मान्यता त रहने नै भयो ।’ जसपा नेता रामसहायप्रसाद यादवले पार्टीलाई एकीकृत ढंगले अघि बढाउने र मन्त्रीहरू परिवर्तन गर्ने दिशामा नेतृत्व व्यस्त रहेकाले अहिले त्यतातिर छलफल नभएको बताए । ‘अहिले नेतृत्व तह मन्त्री बदल्नेबारेमा छलफल गर्दै हुनुहुन्छ, गठबन्धन दलबीच सिटको तालमेलका विषयमा छलफल भइसकेको छैन,’ उनले भने, ‘अनौपचारिक तहमा नेताहरूबीच भएको भए मलाई थाहा भएन । पार्टीमा भने छलफल चलेको छैन ।’
